روند انتقال صنف آبکاران و سماورسازان و تجمیع این واحدها در یک شهرک صنعتی و تصفیه فاضلاب حاصل از آب‌کاری که در آن انواع فلزات سنگین از جمله کروم، نیکل و سایر ترکیب‌های شیمیایی مانند سیانور استفاده می‌شود، قدمتی حدود ۲۰ سال دارد که هنوز هم به سرانجام مطلوبی نرسیده است.

در پیگیری این موضوع که یکی از سوژه‌های پیگیرانه تحریریه طوس به شمار می‌رود، نبود زمین به اندازه کافی و ساخت تصفیه‌خانه از جمله مواردی بوده که در این سال‌ها چالش‌های بسیاری را برای انتقال آبکاران ایجاد کرده؛ اما به تازگی این موضوع به شکل دیگری در حال پیگیری است تا شاید این کلاف سردرگم دو دهه‌ای بالاخره به سرانجام برسد.

کمبود زمین و زمین‌گیری طرح انتقال

در همین راستا رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی اظهار کرد: به لحاظ آلایندگی که آب‌کاری ایجاد می‌کند، ابتدا قرار بود این واحدها به شهرک صنعتی کلات مشهد انتقال پیدا کنند. این موضوع در ستاد تسهیل استان در سال‌های گذشته مطرح و از مسیرهای گوناگونی پیگیری شد و شهرداری مشهد هم پیگیر انتقال این مشاغل به شهرک صنعتی بوده است. در سال‌های گذشته آبکاران ۱۵درصد ارزش زمین را براساس کارشناسی‌های صورت گرفته به حساب شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی واریز کردند. در نتیجه باید پس از دریافت این مبلغ، شرکت شهرک‌ها پیگیر عقد قرارداد می‌شد منتها این قضیه اتفاق نیفتاده و اسناد نشان می‌دهد زمین مورد درخواست بیشتر از ۱۰ هکتار بوده و در این بخش چندین سال است آبکاران بلاتکلیف‌اند و طی نامه‌ای، شرکت تعاونی آبکاران به شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی درخواست حل و فصل این موضوع را داده است.

علی اکبر لبافی اضافه کرد: در دو جلسه برگزار شده این دبیرخانه دو نکته مطرح شد؛ نخست اینکه تعداد اعضای تعاونی آبکاران برای زمین‌های مدنظر ۱۶۰ نفر است و قرار بوده ۱۱ هکتار زمین واگذار شود؛ اما در حال حاضر در شهرک صنعتی کلات این میزان زمین وجود ندارد و مقدار زمین موجود کمتر از ۵ هکتار است و حتی اگر واگذاری هم صورت بگیرد، به همه ۱۶۰ متقاضی زمین نمی‌رسد. نکته دوم این که در شهرک صنعتی کلات تصفیه‌خانه‌ای خاص و با استانداردهای ویژه برای آبکاران به جز تصفیه‌خانه شهرک نیاز است. قرار بوده آبکاران تصفیه‌خانه را ایجاد کنند که با توجه به استانداردهای محیط زیست، ساخت تصفیه‌خانه بسیار سنگین است و از عهده آبکاران برنمی‌آید.

وی با اشاره به جلسات برگزار شده در این دبیرخانه تشریح کرد: پیشنهاد شد زمین به قیمت کارشناسی روز و براساس آورده اعضای تعاونی کارشناسی شود و سپس به ۱۶۰ متقاضی در شهرک صنعتی شماره ۵ زمین داده شود. به طور طبیعی کارشناسی زمین در شهرک صنعتی کلات یک عدد می‌شود و کارشناسی قیمت زمین در شهرک صنعتی شماره ۵ عدد دیگری، که اعداد با هم تهاتر می‌شود و قرار شد شرکت شهرک‌های صنعتی، تصفیه‌خانه خاص آبکاران را براساس استانداردهای محیط زیست ایجاد کند، همه زیرساخت‌ها را فراهم بیاورد و میزان زمین مورد نیاز را هم واگذار کند تا این انتقال صورت بگیرد.

لبافی ادامه داد: در جلسه میان دبیرخانه، شرکت شهرک‌های صنعتی و شرکت تعاونی آبکاران بر این موضوع تفاهم شد؛ اما به لحاظ وجود مباحث مالی مبنای برگزاری جلسه مجمع فوق‌العاده برای اعضای شرکت تعاونی آبکاران و تصمیم‌گیری اعضا قرار گرفت تا مجمع شرکت تعاونی این موضوع را تصویب کند. این مجمع هفته گذشته در محل اتاق اصناف برگزار شد؛ اما اعضای تعاونی آبکاران بر واگذاری زمین در خود شهرک صنعتی کلات تأکید داشتند و هر چند اعضای تعاونی بر انتقال به شهرک صنعتی کلات تأکید کردند؛ اما بر نزدیکی شهرک صنعتی شماره ۵ نسبت به شهرک صنعتی کلات برای تردد نیز صحه می‌گذاشتند. از این رو قرار بر بازدید دوباره اعضای تعاونی از شهرک صنعتی شماره ۵ شد تا پس از بررسی و توافق اعضا نظر خود را به دبیرخانه شورا اعلام کنند و مصوبه شورای گفت‌وگو برای این موضوع اخذ شود. چنانچه نظر بر انتقال به شهرک صنعتی کلات بود که خود تعاونی و اعضا باید پیگیر حل و فصل موضوع باشند؛ اما با توجه به کمبود زمین و مباحث زیست محیطی، انتقال به شهرک صنعتی شماره ۵ اتفاق معقول‌تری است.

از چالش شوری آب تا ساخت تصفیه‌خانه

رئیس اتحادیه صنف آبکاران و سماورسازان مشهد نیز در گفت‌گو با خبرنگار ما گفت: یک سال پیش شرکت شهرک‌ها اعلام کرده بود پوشش تمام اعضا در شهرک صنعتی کلات مقدور نیست و در شهرک صنعتی شماره ۵ می‌توانیم امکاناتی بدهیم و همه اعضای ثبت‌نامی می‌توانند زمین داشته باشند. از آنجایی که فرایند واگذاری زمین در شهرک صنعتی کلات ۱۵ سال طول کشیده بود، ترس از تکرار موضوع سبب شد اعضا با این پیشنهاد مخالفت کنند؛ اما شرکت شهرک‌ها در پاسخ به این گلایه عنوان کرد ما به سرعت زیرساخت‌ها را فراهم می‌کنیم و قرار بر بازدید از شهرک صنعتی شماره ۵ توسط اعضای شرکت تعاونی و ارائه پیشنهادهایی به شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی شد تا براساس آن و موافقت همه اعضا این انتقال صورت بگیرد.

رضا عدالتی‌تبار ادامه داد: بازدید در مرداد سال گذشته انجام شد و نامه‌ای در مهر ۱۴۰۳ با ۲۲ بند نوشته و به شرکت شهرک‌های صنعتی ارسال شد؛ اما تاکنون به نامه ما پاسخی نداده‌اند. بنابراین تلاش شد موضوع را در دبیرخانه شورای گفت‌وگو مطرح کنیم. قرار شد مجمع عمومی با حضور اعضای ثبت‌نام کرده، رئیس دبیرخانه شورای گفت‌وگو و نماینده شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی برگزار شود که متأسفانه برپایی مجمع نتیجه‌ای نداشت و مقرر شد بار دیگر با اعضا مشورت کرده و از شهرک صنعتی شماره ۵ بازدید به عمل آورده و نظر خود را طی نامه‌ای به شرکت شهرک‌ها اعلام کنیم. در حال حاضر در مرحله فرایند اصلاح نامه سال گذشته و بازدید دوباره اعضا از شهرک صنعتی شماره ۵ هستیم.

وی ساخت تصفیه‌خانه و تأمین زیرساخت‌ها را از جمله موارد درخواستی در نامه یاد شده عنوان کرد و توضیح داد: آب مورد نیاز برای آب‌کاری باید شرب باشد؛ اما آب آن منطقه شوری دارد و برای آب‌کاری مناسب نیست، همچنین از سال ۹۸ که به حساب شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی پول واریز شده، این مبالغ ارزش افزوده پیدا کرده است. اعلام شده براساس قیمت کارشناسی زمین داده شود؛ ولی ما می‌گوییم دو برابر زمین ‌نام‌نویسی شده به اعضا تعلق بگیرد؛ یعنی اگر فردی هزار متر زمین ‌نام‌نویسی کرده باشد، ۲هزار متر زمین به او تعلق بگیرد با مبلغ قبلی که برای واگذاری زمین توافق شده است. برای واگذاری زمین با قیمت قبلی توافق صورت گرفته؛ اما برای میزان دو برابری زمین هنوز اطلاعی داده نشده است. در مجموع در این موارد به صورت ضمنی موافقت شده؛ اما شرکت شهرک‌های صنعتی به صورت کتبی برای موردی توافق نکرده است. به همین منظور مقرر شد اتحادیه آبکاران نامه‌ای را ارسال و شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان رضوی موافق بودن یا نبودن خود را با هریک از بندهای آن به صورت کتبی اعلام کند تا تصمیم‌گیری نهایی اعضا براساس توافق‌های کتبی باشد.

رئیس اتحادیه صنف آبکاران و سماورسازان مشهد با تأکید بر انجام کار اصولی تصریح کرد: ما به دنبال انجام کاری آینده‌دار هستیم و در این زمینه باید همه واحدهای آب‌کاری تجمیع شوند و از فعالیت واحدهای زیرپله‌ای و کارخانه‌ای که واحد آب‌کاری غیرمجاز ایجاد کرده‌اند، جلوگیری شود. تعداد واحدهای آب‌کاری و صنایع وابسته در مشهد ۲۵۰ واحد است که امکان انتقال دارد و برای حدود ۱۶۰ واحد در سال ۹۸ زمین درخواست شده که باید نیاز واحدهای نام‌نویسی کرده به روز شده و برای سایر اعضا هم زمین مورد نیاز پیش‌بینی شود ضمن آنکه نباید از طرح‌های توسعه‌ای غافل شد.

ضرورت توجه به ابعاد یک تصمیم

در لابه‌لای این کشمکش‌ها باید تأکید کرد خشکسالی و به دنبال آن کمبود شدید منابع آب‌های سطحی سبب شده تأمین آب شرب شهر مشهد از طریق چاه‌های آب صورت بگیرد. بنابراین دقت در حفظ این منابع باید دغدغه هر فرد و مسئولی باشد و این پرسش مطرح می‌شود که آیا تعیین شهرک صنعتی کلات با توجه به نزدیکی آن به یکی از آبخوان‌های مشهد از ابتدا تصمیم درستی بوده یا خیر؟ اگر این تصمیم غلط بوده، مسئول این جانمایی کیست؟ همچنین آنچه بر تسریع انتقال این واحدها تأکید می‌کند، هم محدودیت منابع آبی است و هم توجه به سلامت عمومی که نباید در میان این موضوعات از آن غفلت کرد.